بوی خوش، شاد می كند. خوردن عسل، شادی می آورد. نگاه كردن به سبزه، شادی می آورد. سواركاری، شادی می آفریند.
شادی و نشاط به عنوان یکی از احساسات ریشه ای مثبت و یکی از ضروری ترین خواسته های فطری و نیازهای روانی انسان، نقش تعیین کننده ای در تامین سلامت فرد و جامعه داشته و از آنجا که شادی همواره با خرسندی ، خوشبینی و امید و اعتماد همراه است ، می تواند نقش تعیین کننده ای در فرآیند توسعه جامعه داشته باشد ، به همین مناسبت از سال 2000 میلادی به بعد در نگاه سازمان ملل برای تعیین سطح توسعه یافتگی کشورها متغییر های نشاط با شادکامی ، امید به آینده ، خشنودی و رضایت مندی افراد جامعه به عنوان متغییرهای کلیدی وارد محاسبات شده است . مجهز بودن نوجوانان و جوانان به نشاط اجتماعی ، باعث ایمنی آن ها در برابر مشکلات می شود و آنان به راحتی می توانند با شرایط متغییر زندگی انطباق و نقش مفیدی در جامعه داشته باشند . بنابراین افزایش نشاط اجتماعی در جوانان باعث کاهش آسیب های اجتماعی می شود.
نشاط اجتماعی همان سطح برخورداری از مواهب زندگی عمومی همراه با اقناع ذهنی و اجماع عینی است.
تعیین کننده های اصلی نشاط
مقوله های تکمیلی شامل موارد زیر می باشد
راهکارها
اقدام هایی که باعث افزایش عاطفه منفی در جامعه می شوند ، از جمله اقدامات موثر در ارتقای نشاط جامعه هستند ، از جمله راهکارهای پیشنهادی می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
از مجموع سخنان امامان معصوم ع چنین استفاده می شود که مزاح و شوخی تا اندازه ای پسندیده است؛ ایشان به طور مطلق از مزاح نهی نکرده اند، بلکه شوخ طبعی را به طور نسبی و در شرایط خاص ستوده اند و حتی خود آن بزرگواران تا حدّی که به افراط نرسد، مزاح می کردند.
خنده، سیره پیامبر (ص)
پیامبر اکرم ص فرمود: من هم نماز می خوانم و هم می خوابم، هم روزه می گیرم و هم غذا می خورم، هم می خندم و هم گریه می کنم. پس کسی که از راه و روش من روی گرداند، از من نیست.
نفرت خداوند از ترش رویی
در سیره آن حضرت آمده است که وقتی یکی از اصحاب خود را غمگین می دید، او را با شوخی کردن شاد می کرد و می فرمود: «خداوند نفرت دارد از ترش رویی فرد در چهره برادرش».
شاد بودن چهره مؤمن
پیامبر اکرم ص فرمود: «مؤمن، شوخ و شنگ است و منافق، ترش رو و خشمگین».
ضرورت شادی
امام علی ع می فرماید:
«شادی، روح را باز می کند و نشاط را بر می انگیزد».
«کسی که سُرورش اندک باشد، آسودگی او در مرگ است».
«وقتی روز شادی در اختیارت قرار گرفت، از آن دوری نکن؛ زیرا وقتی در دست روز اندوه قرار بگیری، از تو صرف نظر نخواهد کرد».
پاداش شخص شادکننده
امام علی ع فرمود: «ای کمیل! خانواده ات را فرمان ده که روزها در به دست آوردن بزرگواری و شب ها در رفع نیاز خفتگان بکوشند. سوگند به خدایی که تمام صداها را می شنود، هرکس دلی را شاد کند، خداوند از آن شادی لطفی برای او قرار دهد».1
1. نهج البلاغه، ترجمه: دشتی، ص 487، حکمت 257.
امام علی ع می فرماید: «خوش حالی تو از چیزی باشد که در آخرت برایت مفید است و اندوهت برای از دست دادن چیزی از آخرت باشد. آنچه از دنیا به دست می آوری، تو را خشنود نسازد و برای آنچه در دنیا از دست می دهی، زاری کنان تأسف مخور».
شوخی بجا
حضرت علی ع می فرمود: «رسول خدا ص هرگاه یکی از اصحاب خود را اندوهگین می دید، او را با شوخی و مزاح خوش حال می کرد».
شاد کردن مؤمنان، عبادت در نزد خدا
امام باقر ع نیز فرمود: «در نزد خدا عبادتی محبوب تر از شاد کردن مؤمنان نیست».1
شوخی و خوش اخلاقی
یونس شیبانی می گوید: روزی امام صادق ع از من پرسید: شوخی کردن نزد شما چه جایگاهی دارد؟ گفتم: اندک است. حضرت فرمود: پس این گونه نباشید. «بی گمان، شوخی از خوش اخلاقی است و تو با این کار، برادر خود را شاد می کنی. رسول خدا ص با افراد شوخی می کرد و می خواست آنان را شاد کند».
امام کاظم ع فرمود: «به درستی که زیر عرش خدا، سایه ای است که ساکن نمی شود در آن، مگر کسی که کار خیری برای برادر دینی اش انجام دهد یا گرفتاری او را برطرف و یا قلبش را شاد گرداند».
امام رضا ع به ریان بن شبیب فرمود: «اگر دوست داری در درجات عالی بهشت با ما باشی، به حزن ما محزون و به شادی ما شاد باش».
ویژگی های افراد با نشاط
احترام به خود: به جنبه های خوب و مثبت خود بیشترتوجه می کنند و محدودیت هایشان را می پذیرند.
خوش بینی: افراد سرخوش به جنبه های روشن و مثبت حوادث نگاه می کنند و انتظار دارند نتیجه کار خوب باشد و هر گاه چنین نشود، آنان شکست و ناکامی خود را امری کوچک و گذرا تلقی می کنند و می کوشند راه حل تازه و بهتری برای مشکل خود بیابید.
تسلط شخصی: افراد سرخوش، احساس می کنند که ارباب و صاحب اختیار سرنوشت خود هستند. چون احساس می کنند که اختیار زندگی خود را در کف دارند ، به صورتی همسان از داشتن احساس سرخوشی خبر می دهند.
افزودن بر این چهار ویژگی اصلی شخصیت ، احتمال بیشتری وجود دارد که افراد سرخوش از بدن سالم و متناسب بهره مند بوده، هدفها و توقعات واقع بینانه ای داشته باشند و ضمن سود جستن از روابط مناسب، دوستانی صمیمی داشته و از ایمان مذهبی یا برخوردار باشند که از آنان حمایت می کند، به زندگیشان هدف و مقصد می بخشد و انان را چنانکه هستند می پذیرد.
سر خوشی نه تنها احساس خوبی به فرد می دهد، بلکه برای سلامت جسمی نیز خوب است بارها محققان پی برده اند که سلامت ( جسمی و روانی ) و سرخوشی دست در دست هم کار میکنند و البته چنین یافته علمی به هیچ وجه شامل چیز تازه ای نیست ، هزاران سال پیش سلیمان نبی گفت: قلب شاداب به اندازه دارویی موثر بهر انسان فایده می رساند ولی روحی شکسته استخوان ها را خشک می کند.
و البته جای هیچ تردید نیست که یادگیری نیز در فردی با روان سالم شکل می گیرد هر چقدر روان فرد از سلامت بیشتری برخوردار است میزان ، عمق و پایداری یادگیری نیز بیشتر است .
پدر عزيز ! مادر گرامي !
روي صحبت در اين مقاله با شماست . قصد داريم در اين مجال كوتاه ، به مسئله اي اشاره كنيم كه شايد در گذر روزگارتان به فراموشي سپرده شده باشد .
مسئله ي اصلي اين است كه نوجوان امروز ، در اصل و باطن خويش با نشاط نيست . تحقيقات نشان مي دهد كه نوجوانان در سي سال گذشته روحيه اي شاداب ندارند .اگرچه افسردگي را بيماري فراملي ناميده اند ، اما در ايران به شدت رو به افزايش است .
زماني نوجوان با نشاط و لبريز از خوشنودي است كه از خود احساس رضايت دارد . با خويشتن وجودي اش در ارتباط است .مي داند در زندگي چه مي كند و از دنيا چه مي خواهد .
نوجوان امروز در دوست يابي هاي خود ضعيف است و از مهارت هاي ارتباطي خوبي برخوردار نمي باشد . و هم اينان هستند كه چون در نوجواني تطابق با محيط را نمي آموزند ، در جواني نيز با همسران خود دچار مشكل مي شوند . بالتبع عجيب نيست اگر از زبان خبرها بشنويم كه آمار طلاق رو به افزايش است.
اكثر نوجوانان دچار اختلالات رفتاري شديدي هستند . پرخاشگري و وازدگي در آنان بيداد مي كند . جملاتي مانند : نمي خواهم ! نمي شود ! ممكن نيست ! روزي نيست كه از دهان آنان بيرون نيايد . ديد آنان نسبت به خود و محيط منفي است و اين چنين نگرشي در دراز مدت ، آنان را دچار افسردگي و سرماخوردگي رواني مي كند و درصد افت تحصيلي را بالا مي برد .
همه ي اين عوامل ما را برمي انگيزد تا بكوشيم با القاي روحيه اي شاداب به نوجوانان ، آنان را از بيماري افسرگي برهانيم .
آيا شاداب كردن اين است كه آنان را به سمت موسيقي يا فيلم هاي طنز سوق دهيم !؟ يا بهتر است انگيزه ي اصلي براي شادابي را به دست آوردن موفقيت بدانيم ؟
پسري شاد است كه در انجام يك آزمايش سخت موفقيت به دست آورده ، يا پسري كه يك ساعت به موسيقي گوش داده است ؟
مي توان يكي از اصول مهم در بحث نشاط و طراوت نوجوان را احساس رضايت مندي دانست :
زماني نوجوان با نشاط و لبريز از خوشنودي است كه از خود احساس رضايت دارد . با خويشتن وجودي اش در ارتباط است .مي داند در زندگي چه مي كند و از دنيا چه مي خواهد .
نوجواني كه از جايگاه خود در خانه ، مدرسه و كلاس لذت مي برد ، شاد است .وقتي زنگ آخر مدرسه مي خورد ، نمي خواهد از مدرسه فرار كند . در كلاس از هم نشيني با دوستانش راضي است ، به دنبال گريز از خانه هم نيست .
نوجواني با نشاط است كه از زندگي خود راضي است ، مدام اين فكر را در سر نمي پروراند كه اي كاش برادر كوچكم نبود ! اي كاش مادرم براي من ارزش بيشتري قائل بود !
يكي ديگر از نشانه اي رضايت مندي كه باعث طراوت و سلامت روان نوجوان مي شود اين است كه از آفريننده ي خويش راضي باشد . خدا را متهم نكند . مدام نگويد : "چرا به دنيا آمده ام ؟ چرا در اين خانواده هستم ؟ چرا در اين شهر يا كشور زندگي مي كنم ؟ و هزاران چراي ديگر . اين افكار نوجوان را دچار غم و اندوه مي كند .
حال به مهم ترين نكته مي پردازيم و آن اين است كه چگونه مي توان اين روحيه را در نوجوان ايجاد كرد ؟
به وجود آوردن اين شادابي در فرزندان ، احتياج به يك زيربنا دارد كه آن را خانواده مي سازد . سرچشمه ي آن تربيت است و تربيت ، بسترسازي مناسب براي به فعل درآوردن استعدادهاي مثبت بالقوه در فرزندان است .
ما بستر سازي مي كنيم ، خود نوجوان است كه مي رويد ، رشد مي كند و به ثمر مي نشيند .
وقي ما يك دانه ي گندم داريم و مي خواهيم آن را به ثمر برسانيم ، بايد زحمت بكشيم : خاك مناسب ، آب به اندازه ، و نور كافي. دانه ي گندم در اين شرايط خوب رشد مي كند و يك دانه اش ، هفتاد دانه ي با بركت مي شود. در رابطه با نوجوانان نيز همين گونه است : ما بستر سازي مي كنيم ، خود نوجوان است كه مي رويد ، رشد مي كند و به ثمر مي نشيند .
وقتی از ارزیابی و بررسی عملکرد کلاس درس صحبت میشود، ناخودآگاه ذهنمان سراغ نمره و میانگین نمرههای دانشآموزان میرود، در حالی که ارزیابی اصلی باید براساس روحیه و محیط کلاس انجام شود. جو آرام، گرم و صمیمی و معلمی شاد که روحیهی دانشآموزانش از هر چیزی برای او مهمتر باشد، درست همان چیزی است که کلاس درس نیاز دارد. آنقدر که شادبودن فرد را به سمت موفقیت هدایت میکند، موفقیت باعث شادی نمیشود. برای اینکه کلاسی شاد داشته باشیم، باید بدانیم آیا دانشآموزان ما در کلاس شاد هستند؟ آیا خود ما بهعنوان معلم آن کلاس شاد هستیم؟ چند پیشنهاد برای شاد کردن دانشآموزان و فضای کلاس در ادامه آمده است.
بیشتر لبخند بزنید
تنها با یک لبخند ساده میتوانید این حس را به دانشآموزان القا کنید که از بودن در کنار آنها شاد و خرسندید. وقتی لبخند میزنید، حتی اگر واقعاً شاد نباشید، مغز شما سروتونین، دوپامین و اندورفین ترشح میکند که در واقع انتقالدهندههای عصبی شادی هستند. بنابراین، ناخودآگاه احساس شادی میکنید و متقابلاً این حس را به مخاطبان خود انتقال میدهید.
با آغوشی باز خوشامد بگویید
خوشامدگویی را میتوانید قبل از شروع مدرسهها آغاز کنید. میتوانید با فرستادن نامه یا پست الکترونیکی به دانشآموزان جدید، به آنها خوشامد بگویید. این موضوع باعث میشود در ادامه جمعی دوستانه در کلاس درس ایجاد شود. با این کار، دانشآموزان احساس بهتری خواهند داشت و پیشینهی ذهنیشان از معلم جدید مثبت خواهد بود. به یاد داشته باشید، کلاسی که توجه کامل معلم را داشته باشد، کلاس شادی خواهد بود.
بگذارید بچهها لحظهشماری کنند
به آخرین باری که برای تعطیلات خود برنامهریزی کردید، فکر کنید. تا رسیدن وقت سفر چه حس و حالی داشتید؟ یا به آخرین آخر هفتهای که سفر کوتاهی داشتید فکر کنید. در طول هفته چقدر خوشحال بودید؟
برای دانشآموزان خود برنامهای در نظر بگیرید تا برای رسیدن به آن لحظهشماری کنند. برای مثال، میتوانید آنها را از تکالیف آخر هفته معاف کنید. یا برای روزی خاص از هفته برنامهی بازی یا فعالیتی جانبی در نظر بگیرید.
برای شناخت دانشآموزانتان وقت بگذارید
اینکه دانشآموزانتان را بشناسید، نهتنها برای آنها خوب است، بلکه برای خودتان هم مفید است. داشتن فضایی گرم و صمیمی میان دانشآموزان، کار را برای معلم راحتتر میکند.
البته که این کار وقت زیادی میبرد، اما به نتایجی که در طول سال تحصیلی دارد، میارزد. این شناختها میتواند در برخوردهای کوتاه بعد از کلاس یا در وقت استراحت رقم بخورد.
با هم ناهار بخورید
اگر واقعاً قصد دارید دانشآموزانتان را شاد کنید، ماهی یکبار تعداد کمی از آنها را به ناهار دعوت کنید.
بچهها وقتی در محیطی گرم و صمیمی قرار میگیرند، به راحتی ارتباط برقرار میکنند و از مشغولیتهایشان میگویند.
برای اینکه این دعوت جنبهی همگانی داشته باشد و بین بچهها تبعیض قائل نشوید، در طول سال تحصیلی حداقل هر دانشآموز را یکبار دعوت کنید.
میتوانید این کار را بهصورت قرعهکشی انجام دهید. دورهم ناهارخوردن شما با دانشآموزان، آنها را در موقعیتی راحت و فضایی صمیمی قرار میدهد.
شوخطبع باشید
آیا کسی هست که خندیدن را دوست نداشته باشد؟ از هر فرصتی برای خندیدن استفاده کنید. یک لطیفه یا داستان خندهدار تعریف کنید.
در یکی از روزهای هفته، یک لباس خاص بپوشید، کلاه یا شالگردنی خاص هم خوب است. تکرار این کار در یک روز به خصوص از هفته باعث میشود دانشآموزان منتظر آن روز بمانند و قبل از رسیدن شما به کلاس، لباس جدید شما را حدس بزنند و با پیشینهی ذهنی به کلاس بیایند.
موسیقی پخش کنید
هر موقع احساس کردید کلاس خستهکننده و حوصلهسربر است و بچهها دائماً خمیازه میکشند، موسیقی پخش کنید. موسیقی شاد فضای کلاس را تغییر میدهد.
موسیقیهای آرام هم در طول زمانی که دانشآموزان مشغول حل تمرین هستند، تمرکز آنها را دوچندان میکند.
به دانشآموزان حق انتخاب بدهید
دانشآموزان دائماً در حال پیروی هستند و آزادی عمل ندارند. میتوانید به آنها فرصت بدهید در انتخاب روش یادگیری یا نوع تکلیف خانهشان تصمیم بگیرند. وقتی دانشآموزان کنترل قسمتی از کلاس درس را در اختیار میگیرند یا حق انتخاب دارند، احساس بهتری خواهند داشت. وقتی آنها میفهمند در کلاس درسشان حق انتخاب دارند، قسمتی از زمان کلاس را خودشان اداره میکنند.
بگذارید بچهها بازی کنند
بازی کردن در رشد فیزیکی، عقلی، اجتماعی و احساسی دانشآموزان بسیار مؤثر است.
بازی باعث خوشحالی، تخلیهی انرژی و گسترش نیروی یادگیری میشود. بازیکردن به بچهها یاد میدهد چطور با دیگران ارتباط برقرار کنند. میتوانید برخی از فعالیتهای کلاسی را با بازی انجام دهید.
زنگ تفریح ذهنی ایجاد کنید
زنگ تفریح برای ذهن بسیار ضروری است. وقتی دانشآموزان فرصت استراحت پیدا میکنند، در طول روز عملکرد بهتری نشان میدهند. زنگ تفریح ذهنی برای تمرکز دوبارهی بچهها به درس نیاز است و یادگیری را بهتر میکند. بعد از هر تدریس، استراحتی کوتاه به دانشآموزان بدهید. این استراحت تنها پنج دقیقه طول میکشد، اما تأثیر طولانی مدت مثبتی خواهد گذاشت.
بگذارید بچهها صحبت کنند
اکثر بچهها عاشق صحبتکردن هستند و معمولاً حرفهای زیادی برای گفتن دارند. برای دانشآموزان فرصتهایی فراهم کنید تا با همکلاسیهای خود صحبت کنند.
ارتباط میان بچهها محیطی گرم و صمیمی ایجاد خواهد کرد. ایجاد ارتباط اجتماعی و صحبتکردن دربارهی موضوعهایی خارج از درس و مدرسه، دانشآموزان را شاد میکند.
ده دقیقهی آخر هر روز، فرصت مناسبی برای چنین صحبتهایی است. حتی میتوانید از دانشآموزان کلاس دیگری دعوت کنید درآخرین روز هفته با دانشآموزان کلاس شما به صحبت بنشینند.
ایجاد فضای شـاد یکی از کار آمد ترین راهها برای افزایش آرامـش روحی و روانی در کلاس درس اسـت. دانش آموزان با نشاط مسئولیت پذیر و هدفمند هسـتند. در پرتو شادی و نشاط است که آنها میتوانند برداشتی واقع بینانه از توانایی های خود به دست آورند. نشاط و شادابی در مدرسه به رشـد و شـکوفایی همه ابعاد وجودی دانش آموز میانجامد. در محیط شاد، ذهن انسان پویا و استعدادش شکوفا میشود. شادی مفهومی زودگذر نیست، بلکه باور به این موضوع است که همه چیز به خوبی میگذرد؛ باوری که با احساس رضایت همراه است.
یکی از مکان هایی که میتواند سـبب ترویج روحیه نشاط و شـادابی در دانش آموزان شود، کلاس درس اسـت. میتوان با فراهم آوردن موقعیت های شـاد سـبب از بین رفتن اسـترس در دانش آموزان شد و از این رهگذر به بالا رفتن اعتماد به نفس در آنان کمک کرد. این مقاله به بیان تجربه ای در این باره میپردازد.
شادی و نشاط از ابتداییترین حقــوق دانش آموز در دوره ابتدایی اســت که هر آموزگاری در تهیه و تدوین فعالیت هــای روزانه کلاس خــود بایــد بــه آن توجه داشــته باشد. چه بسا بسیاری از مشکلات آموزشی و پرورشی با تغییر فضای کلاس به ســوی شــادی و نشــاط التیــام یابند و این موضوع ســبب تحول در دانش آموز شود. در نقطه مقابــل، بی توجهــی به شــادی در کلاس ســبب دلزدگــی و مقاومت عمدی دانش آموز میشود.
اینجانــب همــواره به دنبــال روشهایی برای ایجاد فضای نشاط و شادابی در کلاسم هستم. هرچند به دلیــل کثرت دانش آمــوزان گاه ایجاد چنین فضایی ممکن اســت با کمــی بینظمــی همراه شــود، امــا نمیتوان از ایــن عنصر مهم چشم پوشــی کــرد. به عینــه دیده بودم، هرگاه عنصر شــادی در یک زنــگ در کلاس حاکم میشود، ســبب میشود گذر زمان را حس نکنم و حتی با وجود خوردن زنگ تفریح، دانش آموزانم نیز هیــچ علاقــه ای به خــروج از کلاس نداشته باشند. یکــی از ســاعات فینفســه شــادی آور، زنگ هنر است. اگر از این زنگ که امروز متأســفانه بین ســاعات آموزشــی مهجــور مانده اســت، به درســتی اســتفاده شود، بســیاری از گره های آموزشی سایر درس ها به راحتی باز میشوند.
بــرای این درس هم بســته به پایه تحصیلی موردنظر فعالیت هایی در نظر گرفته شدهاند، اما من بهتر دیدم که قالب شــکنی کنم و برای این زنگ به طراحی فعالیتی دست بزنم که هم شــاد باشد، هم سبب » خودحرکتی «و» خودیادگیری «دانش آموزان شود، و هم راه گشای من در درس علوم باشد. همانطور که میدانید، درس علوم پایه ششم با بررســی روش علمــی و مراحل مربــوط به آن آغاز شــده و در این بین» مشــاهده«را به عنوان اولین مرحله از مراحل کار با روش علمی برشــمرده است.
هنگامی که حرف از مشــاهده به میــان میآید، اکثر دانش آموزان تنهــا به حس بینایی خود توجه میکنند، اما مشــاهده در روش علمی اســتفاده از تمامی اندام های حســی را شامل میشود. مــن نیز بــرای جا انداختــن بهتر ایــن مطلب بیــن دانش آمــوزان، بهترین ســاعت را زنگ هنر یافتم که هم شادی آور است و هم سبب خلاقیت در ارائه مطالب توســط معلــم و خــود یادگیــری توســط دانش آموزان میشود. برای این کار ابتدا چشمبندی را از قبــل آمـاده میکنم. ســپس تعدادی از دانش آموزان را به صورت نماینــده در گروه هــای دونفــری ســازماندهی میکنم.
هر گروه به انتخــاب خود طرحــی را برای نقاشی انتخاب میکنند از این دو، یک نفر مســئول هدایت و دیگری مســئول ترسیم نقاشــی میشود. چشــمبند را روی چشــم کســی که نقاشــی میکشد میبندیم و دیگری از طریــق کلام، هدایت او را که مشغول کشیدن نقاشی است برعهده میگیرد. در پایان، نقاش بعد از کشــیدن نقاشــی چشمبند را برمــی دارد و شــاهکاری هنری خود را مشاهده میکند. این روش دارای مزایایی به شرح زیر است:
الــف) فضــای رضایت و شــادی از انجــام چنیــن فعالیتی در کلاس حاکم میشود.
ب) موفق میشوم با کم کردن نقش مســتقیم خودم در ارائه مطلب، مفهوم مورد نظرم در علوم را به آنان آموزش دهم.
ج) نقــش عملــی و عمــده در آمــوزش این مفهــوم برعهده خود دانش آموزان است.
در پایان توجه داشــته باشیم کــه نباید شاداب ســازی را تنها به ابعاد ظاهری کلاس محدود کنیم، بلکه میتوانیم روح و روان، و جسم و جان دانش آموزان را شــاد کنیم. چــرا که آنــان ابتدا بایــد از درون وجودشان احساس شادمانی داشته باشند. این احساس شادمانی همان احساس رضایت از زندگی است که باید در تمام ابعاد وجودشان رخنه کند.
منابع:
1-صباغیــان، زهــرا .(۱۳۸۴) مدرسـه و تقویت نشـاط و امیـد به زندگـی. ماهنامه پیوند. انجمــن اولیا و مربیان. شــمارههای ۳۰۹، ۳۱۰ و .۳۱۱
2-کاکیا، لیدا .(۱۳۸۵) آرامش و نقش آن در زندگی، ارتباط پیونـد، همدلـی و آرامش.
3-ماهنامــه تربیــت. ســال .۲
غم دنيا نخواهد يافت پايان خوشا در بر رخ شاديگشايان
خوشا دلهاي خوش، جانهاي خرسند خوشا نيروي هستيزاي لبخند
خوشا لبخند شاديآفرينان كه شادي رويد از لبخند اينان
نميداني- دريغا- چيست شادي
كه ميگويي: به گيتي نيست شادي
نه شادي از هوا بارد چو باران كه جامي پر كني از جويباران
نه شادي را به دكان ميند كه سيل مشتري بر آن بجوشند
چه خوش فرمود آن پير خردمند وزين خوشتر نباشد در جهان پند
اگر خونين دلي از جور ايام « لب خندان بياور چون لب جام»
به پيش اهل دل گنجيست شادي كه دستاورد بيرنجي ست شادي
به آن كس ميدهد اين گنج گوهر كه پيش آرد دلي لبخندپرور
به آن كس ميرسد زين گنج بسيار كه باشد شادماني را سزاوار
نه از اين جفت و از آن طاق يابي كه شادي را به استحقاق يابي
جهان در بر رخ انسان نبندد به روي هر كه خندان است خندد
چو گل هرجا كه لبخند آفريني به هر سو رو كني لبخند بيني
چه اشكت همنفس باشد، چه لبخند ز عمرت لحظه لحظه ميربايند
گذشت لحظه را آسان نگيري چو پايان يافت پايان ميپذيري
مشو در پيچ و تاب رنج و غم گم به هر حالت تبسم كن، تبسم
« فریدون مشیری »
درباره این سایت